Pandalar Etçil Olmalarına Karşın Neden Sabah Akşam Bambu Yerler?

Onları hiçbir vakit et yerken görmemişizdir. Hatta etçil sınıfının en sempatik canlıları bile olabilirler.

Genelde uyuşuk tutumlarıyla tanıdığımız pandalar, neden ellerinden bambuyu düşürmezler?

Dev pandalar, neredeyse yalnızca sadece bambu yer.

Pandalar, biyolojik olarak etçil memelilerin bir üyesi olmalarına karşın beslenme tercihleri, bu sınıflandırmayla pek uyuşmuyor. Zira yalnızca bambu yiyerek ömürlerini sürdürüyorlar. Bu çelişkili durum, evrimsel biyolojinin en ilgi cazip örneklerinden birisi olarak da karşımıza çıkıyor.

Peki bir etçil, neden otçul beslenmeye yönelir? Üstelik bu dönüşüm, sindirim sistemi ve anatomik yapısı hâlâ etçil kalmış bir canlıda nasıl mümkün olabilir?

Cevap, atalarında gizli.

Pandaların ataları, milyonlarca yıl evvel hem et hem bitki tüketen hepçillerdi. Lakin vakitle, hayat alanlarında bambunun bol ve kolay erişilebilir olması, pandaların bu bitkiyle giderek daha fazla beslenmesine yol açtı.

Bambu sert, lifli ve düşük besin bedeline sahip olsa da ölçü olarak boldu. Böylelikle dev pandalar, avlanmak üzere güç isteyen faaliyetlerden uzaklaşıp daha güç tasarruflu bir hayat biçimi geliştirdi.

Bu durum da yavaş hareket etmeleri ve uzun saatler boyunca yemek yemeleriyle kendini gösteriyor.

İlginçtir ki dev pandaların sindirim sistemi, hâlâ etçillerinkine benziyor. Kısa bağırsaklar, tek bölmeli mide ve selülozu sindirmeye uygun olmayan bir mikrobiyota. Bu yüzden yedikleri bambunun büyük bir kısmı sindirilmeden dışkılanır.

Bu “verimsiz” sindirim formu, onların günün yaklaşık 12 saatini yemek yemeye ayırmalarına neden oluyor. Münasebetiyle ellerinde daima bambu görmemizin nedeni de budur. Günlük olarak 12 ila 38 kilo ortasında bambu tüketiyorlar.

Bambuyu tutmak ve işlemek için de kullanıyorlar.

Pandaların, gerçek bir başparmakları olmamasına karşın bilekteki bir kemik (radyal susamsı kemik) vakitle genişleyerek başparmak gibisi bir yapıya dönüşmüştür. Bu yapı, bambu saplarını kavramalarını sağlıyor.

Yeni bulunan fosil kalıntıları, bu yapının 6-7 milyon yıl evvel yaşamış panda atası Ailurarctos’ta da mevcut olduğunu ve çağdaş pandalardakinden daha uzun olduğunu gösteriyor.

Bu bulgular, bambu diyetiyle evrilen başparmak yapısının ne kadar eskiye dayandığını ortaya koyuyor.

Sonuç olarak ekolojik olarak otçul olan bambular, evrimsel olarak etçil bir sınıfa dahiller.

Vücutları, bir etçilin kalıntılarını taşırken yaşam şekilleri ise bir otçulunkine evrilmiş durumda. Etçil kökenlerine karşın bambuyla hayatta kalmalarını sağlayan bu “yamalı adaptasyonlar”, evrimin rastlantısal fakat tesirli tarafını ortaya koyar.

Bu durumun bir tercihten çok, milyonlarca yıl süren evrimsel baskılar sonucunda oluşan bir mecburilik hâli olduğunu söylemeden geçmeyelim. Bu şirin canlılar, güç randımanı düşük bir besinle hayatta kalmak için davranışlarını, fizyolojilerini ve hatta kemik yapılarını değiştirmişlerdir.