ABD Başkanı Trump Türkiye’yi ziyaret edecek mi?

Türkiye ile ABD arasında son dönemde artan diplomatik temaslar kapsamında en çok tartışılan başlık, ABD Başkanı Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın nerede ve ne zaman fiziki bir görüşme gerçekleştirecekleri.

Önce Erdoğan’ın ABD’ye gideceğine ilişkin haberler çıkmıştı ama şimdi Ankara’da ve Washington’da tartışılan konu, Trump’ın mayıs ayında Orta Doğu’ya yapacağı tura Türkiye’yi ekleyip eklemeyeceği.

Ankara’daki diplomatik kaynaklar, ABD Başkanı’nın Türkiye’ye gelme olasılığından giderek daha güçlü bahsediyorlar. Türkiye’yi ABD Başkanı sıfatıyla resmen son ziyaret eden lider 2015 yılında G20 Zirvesi’ne gelen Barack Obama olmuştu.

ABD’den gelen haberler 20 Ocak’ta göreve başlayan ABD Başkanı Trump’ın Mayıs ayında başta Suudi Arabistan olmak üzere Orta Doğu bölgesine bir ziyaret düzenleyeceği şeklinde.

Riyad’la ticaret ve yatırım ilişkilerine çok önem veren Trump’ın tarihi kesinleşmeyen bölge turu kapsamında Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar’ın yanı sıra İsrail’i de ziyaret etmeyi düşündüğü haberlere yansıdı.

Aynı haberlere göre Trump’ın bu tura eklemeyi düşündüğü bir diğer ülke de Türkiye.

Beyaz Saray, Trump’ın bölge turuna ilişkin sorulara yanıt verirken -kesin olan Suudi Arabistan ziyareti dışında- başka ülkelerin de eklenebileceği yanıtını vermekle yetindi.

ABD Başkanı Trump, Orta Doğu ziyaretini hem Gazze sorununun ele alınması hem de ABD ile zengin Körfez ülkeleri arasında yeni yatırım anlaşmaları yapmak amacıyla planlıyor.

İbrahim Anlaşmaları kapsamında Suudi Arabistan’ın da İsrail’i tanıması Trump’ın en önemli amaçlarından biri.

Eğer gerçekleşirse, İsrail konusu Türkiye ziyaretinde Trump’ın ele alacağı konular arasında olacak.

Bunun yanı sıra Suriye’de yaşanan gelişmeler, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin sona erdirilmesi başlıkları da ABD Başkanı’nın Türkiye ziyaretini gerçekleştirmesinin nedenleri arasında yer alacak.

Bu başlıkların yanı sıra Trump’ın Türkiye başlığının geçtiği her ortamda Türkiye’ye olan sevgi ve ilgisi ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a duyduğu şahsi saygıyı dile getirmesi, ABD Başkanı’nın olası bir Ankara ya da İstanbul ziyaretinin gerekçeleri arasında sayılıyor.

Erdoğan ve Trump’ın birlikte katılmalarının öngörüldüğü ilk uluslararası zirve, 24-25 Haziran günlerinde Hollanda’da gerçekleşecek NATO liderler zirvesi.

Diplomatik kaynaklar, iki liderin bu tarihten önce Türkiye ya da ABD’de bir araya gelmesinin daha büyük olasılık olduğunun altını çiziyorlar.

Ankara-Washington arasında temaslar artıyor

Trump-Erdoğan olası temasının son dönemde taraflar arasında artan bir diyalog süreci sonrasında çıkması da dikkat çekici.

İki lider, Trump’ın göreve gelmesinin ardından ilk telefon görüşmesini 16 Mart’ta yaptılar.

Bu görüşmeden sadece günler sonra 25 Mart’ta Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Washington’da bir araya geldi.

Erdoğan’ın dış politika danışmanı Akif Çağatay Kılıç da aynı gün Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ile yine Washington’da görüştü.

Fidan ve Rubio en son 14 Nisan’da telefonda görüştüler.

Dışişleri Bakanı Fidan, 13 Nisan’da , Erdoğan-Trump görüşmesine ilişkin bir soruya, “Kesinleşen bir husus yok. Bu konularda çalışmalarımız devam ediyor. Görüşme ABD’de mi olacak Türkiye’de mi olacak bunlar halihazırda bakanlıklarımız arasında çalışması devam eden konular” yanıtını verdi.

Türkiye, Trump döneminde ABD ile ilişkileri çok daha gelişeceği umudunda.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu yöndeki değerlendirmelerini aktarırken özellikle mevcut haliyle 40 milyar dolar civarında olan ikili ticaretin 100 milyar dolara çıkarılması hedefine vurgu yaptı.

Olası bir ziyarette, bu konuların daha ivme kazanması ve Türkiye’ye uygulanan CAATSA (Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası) yaptırımlarının kaldırılması ve Ankara’nın beklentileri arasında.

Ankara’daki diplomatik kaynaklar, son gelişmeler ışığında, Trump’ın Türkiye ziyaretini giderek daha büyük bir olasılık olarak değerlendiriyorlar.

Trump, 2017-2021 arasında Türkiye’ye ziyaret gerçekleştirmemişti. O dönemde Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2017 ve 2019 yıllarında iki kez Beyaz Saray’ı ziyaret etmişti.

ABD’den Türkiye’ye son başkan seviyesinde ziyaret Barack Obama tarafından Antalya’da 2015’te gerçekleştirilen G20 Zirvesi’ne katılım şeklinde olmuştu. Obama, 2009’da da Ankara’ya resmi bir ziyaret gerçekleştirmişti.

Trump, Ankara- Tel Aviv arasında arabulucu mu olacak?

Trump’ın olası Türkiye ziyaretinin önemli başlıkları arasında Ankara-Tel Aviv arasında özellikle Suriye’den kaynaklanan ve giderek tırmanan gerilim olacak.

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Nisan ayı başında Washington’a yaptığı ziyarette, Türkiye’nin Suriye’de artan etkisini gündeme getirmiş ve ABD Başkanı’ndan Türkiye’ye F-35 savaş uçakları satışı dahil olmak üzere savunma sanayi alanında kısıtlamalara devam etmesi ve ayrıca siyasi baskı uygulaması isteminde bulunmuştu.

İsrail Başbakanı ile basın açıklaması sırasında Türkiye ile ilgili bir soruya yanıt veren Trump, Türkiye-İsrail arasındaki sorunun çözümü için devreye girebileceğini ifade etmiş ve ancak bunu Netanyahu’nun “makul” davranmayı kabul etmesi durumunda yapacağını kaydetmişti.

Washington’dan gelen haberler, Trump’ın hem Gazze planının uygulanması hem de genel Orta Doğu başlıklarının ele alınması için İsrail’i ziyaret etmesinin planlandığına işaret ediyor. Amerikan Başkanı’nın İsrail sonrası Türkiye ziyareti de bu kapsamda uluslararası basın haberlerinde yer alıyor.

İsrail, 8 Aralık sonrası süreçte Türkiye’nin Suriye’de giderek artan etkisini güvenliği için bir tehdit olarak görüyor ve Türkiye’nin askeri üs olarak kullanmak istediği iddia edilen tesisleri vuruyor.

En son 2 Nisan gecesi Suriye’ye bir askeri harekât düzenleyen İsrail, Palmira kenti yakınlarındaki T4 askeri tesisini Türkiye’ye bir mesaj olarak vurduğu mesajını vermişti.

ABD’nin Suriye politikası nasıl şekillenecek?

Trump’ın olası Türkiye ziyaretinin bir başka başlığı Suriye olacak. ABD’nin IŞİD ile mücadele amacıyla Suriye’de yaklaşık 2.000 kadar asker tuttuğu biliniyor.

Halkın Savunma Birlikleri’nin (YPG) ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile IŞİD tehdidine karşı ortaklık yapan ABD, 2015’ten bu yana bölgede süren varlığının geleceğini tartışmaya devam ediyor.

Trump, kamuoyuna yaptığı açıklamalarda, Suriye’nin “Türkiye tarafından ele geçirildiği” ve “bunun 2000 senedir yapılamayan bir şey” olduğunu iddia etmeye devam ediyor.

Türkiye ile Kürtler arasında yüzyıllardır bir savaş olduğu düşüncesini de ifade etmeye devam eden Trump, Suriye’deki askeri varlığın çekilip çekilmeyeceğine ilişkin sorulara şu ana kadar kesin bir yanıt vermemeyi tercih etti.

Türk diplomatik kaynaklar, ABD’deki yeni yönetimin Suriye konusunda henüz nasıl bir politika izleyeceklerine ilişkin karar vermediğini vurguluyorlar.

Trump, 2019’da Amerikan askerlerinin Suriye’den çekilmesine ilişkin kararını Erdoğan ile telefonda yaptığı bir görüşme sonrasında almıştı. Ancak karar, başta Merkezi Kuvvetler Komutanlığı olmak üzere Pentagon’dan gelen itirazlar nedeniyle uygulanamamıştı.

Rusya-Ukrayna konusu da gündemde

Olası bir Türkiye ziyareti, ABD Başkanı’nın Rusya-Ukrayna arasında 2022’den bu yana süren savaşın sonlandırılması çabaları açısından önemli bir aşama olarak görülüyor.

ABD Başkanı Trump gibi Cumhurbaşkanı Erdoğan da savaşın bir an önce sona ermesi için 2022’den bu yana devrede olan liderler arasında.

Erdoğan, 20 Ocak’ta göreve gelen Trump’ın Avrasya’ya barış getirme planının en önemli destekçileri arasında gösteriliyor. Rusya ve Ukrayna liderleri ile yakın temasta olan, Karadeniz’de hem tahıl ihracatı hem de güvenliğin sağlanması için önemli girişimlerin içinde yer alan Türkiye, Trump’ın barış sağlama girişimlerinde destek alacağı önemli ülkeler arasında sayılıyor.

Türkiye, hem Ukrayna-Rusya arasında olası barış görüşmelerinde ev sahibi olma teklifini sürdürüyor; hem de Karadeniz’de seyrüsefer güvenliğinin sağlanması için pratik askeri önlemlerin alınması için girişimlerini sürdürüyor.

Trump’ın olası Türkiye ziyaretinin Rusya-Ukrayna savaşının sonlanmasına dönük artan çabaları güçlendirecek bir çerçevede gerçekleşmesi olasılığı yapılan değerlendirmeler arasında.